Geschreven door: Twan van Duijnhoven
De iets wat ouderen onder ons zullen zich nog wel de ongelukken in de beruchte bochten in het centrum van Rijsbergen herinneren. De eerste beruchte bocht is komende vanaf Zundert net vóór het huidige Linekensplein en de tweede net voorbij de markt. Met name de eerste bocht leverde heel veel problemen op in de jaren zestig tot en met begin jaren tachtig. Door het toenemende (vracht)verkeer tussen Rotterdam en Antwerpen dat allemaal door Rijsbergen moest (de A16 / E19 bestond nog niet), nam het aantal ongelukken schrikbarend toe. In 1972 werd de A16 / E19 geopend, maar daardoor was het probleem nog niet volledig opgelost. De oplossing kwam pas toen de grenspost bij Wernhout werd verplaatst naar de A16 en het zware vrachtverkeer niet meer door Rijsbergen hoefde. Hieronder een impressie van de situatie en enkele ongelukken die hebben plaatsgevonden.
Foto 1: Duidelijke bewegwijzering in de eerst bocht vanuit Zundert bezien.
Foto 2: Zo druk kon het zijn in Rijsbergen.
Foto 3: Belgische vrachtwagen rijdt in andere bocht woning in puin.
Foto 4: Een betonblok van 50 cm hoog (rechtsonder op de foto) bekend als “De Bunker” moest schade aan winkel voorkomen.
Foto 5: Vrachtwagen (ligt links op de foto) ramt de winkel van Staaltjens.
Foto 6: De schade aan de winkel.
Foto 7: Vrachtwagen beschadigd op 8 maart 1980 maar liefst vijf huizen.
Foto 8: Heel Rijsbergen kon op 8 maart 1980 gratis sinaasappelen ophalen.
Foto 9: Protestactie op zondag 9 maart 1980.
Maar de ongelukken was niet alleen iets van de jaren zestig, zeventig en tachtig. Zelfs in de jaren dertig gebeurde met name in de eerste bocht ter hoogte van het toenmalige café “Tramstation” (latere café De Zwaan) diverse ongelukken. Het was destijds een combinatie van de bocht, regen, snelheid én de structuur van de weg. Ook toen was de weg niet berekend op het aantal auto’s en de snelheid waarmee deze door het dorp Rijsbergen raasden. Hieronder een greep uit diverse krantenberichten uit de jaren dertig. De Bredasche Courant schrijft op 13-07-1933 het navolgende: “Rijsbergen. De beruchte bocht, Duitsche auto vliegt door voorgevel, groote schade aangericht. De rijksweg Zundert-Breda heeft weer een nieuw ongeval op zijn geweten. De met groote platte keien geplaveide weg maakt bij het tramstation der Z.N.S.M. een bocht (gezien vanuit het Zuiden) naar links, welke bocht evenwel een buitenwaartsche helling vertoont. Bij regenweer treedt dan ook ernstig slibgevaar op: het rechts staande huis van de Wed. S. heeft het ettelijke malen moeten ontgelden, totdat eene borstwering van zware ijzeren balken aan dat soort van aanvallen een einde maakte. Gistermiddag circa 4 uur bracht een Duitsche luxe-auto aan het tegenover genoemd huis liggende winkelhuis van den manufacturier Broeken een onparlementair bezoek door in de beruchte bocht te slippen, een heele slag om te draaien en met het achtereinde de voorgevel in te drukken……”.
Dit bericht wordt een maand later (14-08-1933) in dezelfde krant gevolg door het navolgende bericht: “Rijsbergen. De gladde keien. Het beetje regen van Zaterdag heeft weer een slachtoffer gemaakt. Een groote Peerless uit Rotterdam, komende uit richting Breda, slipte in de bocht vooraan in het dorp en botste tegen een boom en een paal van het electr.net. De paal brak af, de auto werd ernstig gehavend, terwijl een der vier inzittende door glasscherven aan het gelaat werd gewond. De bestuurder wijt het ongeluk aan de witte verkeersstreep die hem dwong uiterst rechts te houden, terwijl de weg geen of onvoldoende binnenwaartsche helling vertoont.”.
En het kan vlug gaan want twee dagen later (16-08-1933) lezen we in dezelfde krant: “Rijsbergen, De beruchte bocht, weer drie auto’s gesneuveld. Reeds eenige malen vestigen wij de aandacht op den beruchten bocht nabij Rijsbergen, waar het wegdek zoodanig ligt, dat bij eenigszins nat weer de automobilist die met de situatie ter plaatse niet bekend is, als het ware van den weg móet geraken. Hedenmorgen was dit weer het geval met niet minder dan drie auto, die van het naar de verkeerde zijde afhellende wegdek werden afgeslingerd en tegen het ijzeren hek van het zich ter plaatse bevindende huis terecht kwamen. Gelukkig bleven persoonlijke ongevallen achterwege, doch de auto’s werden ernstig beschadigd. Verbetering van dezen toestand is dringend noodzakelijk.” .
Het was nu wel duidelijk dat er echt iets aan de weg moest gebeuren. Rijkswaterstaat die Verantwoordelijk was voor de weg begreep de ernst van de situatie. Vrij snel (25-08-1933) na het laatste ongeluk lezen we wederom in de Bredasche Courant het navolgende bericht: “De beruchte bocht, Waterstaat bekijkt de zaak. Reeds eenige malen schreven wij over de beruchte bocht midden in het dorp Rijsbergen, waar het wegdek in plaats van naar binnen naar buiten afhelt, zoodat vooral met eenigszins vochtig weer automobilisten, die de situatie ter plaatse niet kennen, van den weg geraken en tegen het ter plaatse staande hoekhuis botsen. De botsingen namen zulk een omvang aan, dat de eigenaar van dit huis zich genoodzaakt zag een zwaar ijzeren hek aan te brengen om beschadigingen van de gevel te voorkomen. Eindelijk schijnen thans ook de betrokken autoriteiten de oogen te zijn opengegaan. Als gevolg van onze doorloopende waarschuwingen heeft grootere althans een ambtenaar van de Rijkswaterstaat den toestand ter plaatse opgenomen. Wij zijn benieuwd of tengevolge daarvan nu ook spoedig een afdoende verbetering zal worden aangebracht.”.
Eindelijk werd er wat ondernomen, maar voor de hierna volgende Belgische auto was dat te laat. Op 17-10-1933 lezen we in de Bredasche Courant: “Rijsbergen. De beruchte bocht, weer een ongeval. Gisterenmorgen om 9 uur kwam een uit de richting Zundert komende Belgische auto in den beruchten bocht alhier te slippen. Na eerst een aantal maal in de rondte te hebben gedraaid reed de auto pardoes het fietspad op en reed de daar juist passeerende Mejuffrouw M. aan die op den grond werd gesmakt en met ernstige verwondingen aan het hoofd werd binnengedragen bij den heer v. K. Na door den plaatselijken geneesheer Dr. Kamp verbonden te zijn kon zij weder naar huis worden geleid. Naar men ons zegt moet de gladheid van den weg de oorzaak geweest zijn. Een en ander liep dus betrekkelijk nog goed af.”.
En dan denk je op een gegeven moment dat het wel over zal gaan. Maar nee, ruim een maand verder (20-11-1933) volgt alweer een bericht in de Bredasche Courant. Ditmaal klinkt het allemaal veel ernstiger. “Rijsbergen, De beruchte bocht, weer een ernstig ongeval. Sedert eenigen tijd worden er door waterstaat flnk gewerkt aan verbetring van den rijksweg in de bebouwde kom. Bochten krijgen een binnenwaartsche helling, terwijl hier en daar waar mogelijk de rijweg nog verbreed wordt. De “beruchte” bocht dicht bij het tramstation evenwel heeft nog geen beurt gekregen. Het slachtoffer van zooeven kan zich troosten (als hij nog leeft) dat verbetering van dit verkeersobstakel in zicht is. In den namiddag werd daar door een uit de richting Zundert komende auto die bij het naar links uithalen voor een paar fietsers slipte, de oude Bastiaansen zoodanig bewerkt dat hij bloedend gewond en met eenehersenschudding naar het ziekenhuis te Breda moest worden getransporteerd. Het slachtoffer, dat drie jaar geleden zijn 50-jarig huwelijk vierde, stond als flink ter been bekend.”. Dit linkt ernstig, ‘als hij nog leeft’. Onze werkgroep Genealogie heeft onderzoek gedaan en komt tot de conclusie dat dit de heer Johannes Nicolaas Bastiaansen moet zijn die op 8 april 1858 is geboren in Princenhage en op 5 oktober 1881 te Princenhage huwt met Goverdina van Gool. Johannes is overleden te Rijsbergen op 17 juli 1934. Hij heeft dus nog acht maanden geleefd na het ongeluk.
En dan blijft het ruim een half jaar stil. Maar in 1934 is het vervolgens weer drie keer raak. De eerste keer wordt hiervan bericht in de Bredasche Courant op 31-07-1934: “Rijsbergen, Tegen huis gebotst. Ongeveer te middernacht van Zondag op Maandag is er aan de voorheen zoo beruchte doch thans zoo uitstekend geplaveide bocht bij de Markt van Rijsbergen een auto ongeluk gebeurd dat voor den inzittenden bestuurder, een arts uit Dordrecht, wonderlijk goed is afgeloopen. Als gevolg van veel te hard rijden en het remmen in de bocht, kwam de auto op den natten weg te slippen zoodat de tuinmuur naast de woning van den manufacturier Br. (die verleden jaar door een dergelijk ongeval een nieuwe gevel kreeg) geramd werd; de auto, die hierbij de voorbumper verloor, veerde terug, draaide rond en bracht een achterbumper tegen de voordeur van hetzelfde huis….”. Dit huis was dus al eerder getroffen. Dit is beschreven in het bericht hiervoor van 13-07-1933.
En het gaat maar door. Op 13-08-1934 bericht de Bredasche Courant: “Rijsbergen, De beruchte bocht, auto tegen borstwering. Hedenmorgen om half negen is in de voorheen zoo beruchte bocht tusschen Stationsplein en Markt een uit België komende luxewagen in volle vaart tegen de borstwering (indertijd na de vele ongelukken voor het huis der Wed. St. Ter bescherming tegen vernielzuchtige auto’s opgericht) opgetornd. Oorzaken zijn ’t veel te hard rijden op den beregenden weg en het op het critieke moment weigeren der remmen…..”.
En dan op 19-11-1934 bericht de Bredasche Courant weer een ongeval waarbij ook de gevel van manufacturier Br. wederom het slachtoffer is: “Rijsbergen, Auto raakt het spoor bijster. Gisteravond om half elf had alhier een auto-ongeluk plaats, ditmaal helaas niet zonder persoonlijk letsel. Een groote meubeltransportwagen van de Fa. Gebr. N. te Rotterdam met 8-cyl. Ford tractor, komende van de grens, kwam op de bekende bocht vóór de Mart te slippen, en “nam” de winkelpui van den manufacturier Br. Die 1½ jaar geleden op dergelijke wijze een nieuwe voorgevel aan zijn huis kreeg. De tractor werd zwaar beschadigd en is vannacht weggesleept. Een inzittende meerijder kreeg een hersenschudding en werd aan een arm verwond, tengevolge waarvan hij naar het ziekenhuis te Breda vervoerd moest worden.”.
Hieronder staan een aantal van bovenstaande artikelen uit de Bredasche Courant.
En zo kunnen we nog wel een geruime tijd doorgaan. De berucht bocht in Rijsbergen, waarschijnlijk een plek waar (naast lichamelijk letsel) misschien wel over geheel Nederland bekeken, de meeste schade aan huizen is aangericht. Mede door diverse protestgroepen en protestacties is uiteindelijk het probleem begin jaren tachtig definitief opgelost wanneer de douanepost van Wernhout verhuisd naar Hazeldonk langs de A16 / E19. Maar deze verhuizing had wel grote gevolgen voor Wernhout.